PACHAN MAYJT`AWINAKAPA

PACHAN MAYJT`AWINAKAPA

Intiwaras qutun qilqawipa [1]

Jichha pachanxa lupix sintiw  junt`untxi, quqa alinakasa mäkiwa wañsuñ munxi, ukampirusa janiw pacha sarawinakasa nayrapachanakjamakxiti wali llakiskañawa chhixchhisa, juyphixa, jallusa, khunusa taqi ukanakax kuna pachas purintanxakiwa ukatwa yapuchawinakarux wali yanqhachi ukhamarakiwa jisk`a jach`a uywanakarusa t`aqhisiyi.

Ukatwa jichhürunakaxa wali lup`itaski kunjamatsa uka yanqachawinakxa chhaqaysna, jan walinchiri pachamama uraqisaru, ukatwa jilata p’iqinchirisa walja jisk`a ch’uxña quqa alinaka ayruntawayi, ukatsti sarakïnawa taqi markachirinakawa mä quqa ali ayruntañapa pachamama uraqiru ukjamata ch’ama churañataki mä suma achuqawi utjañapataki. Bolivia markasanxa wali irnaqataskiwa, pacha mayjt’awinaka tuqita ukhamata aski jakawi utjañapataki, kunatixa yaqha markanakanxa janiwa yaqapxiti pachamamaru kunayman jan walt’ayiri q’añunakampiwa yanqhachasipki, uka markanakasti qullqirukiw uñtasipki. Ukatwa jiwasanakax yatichirjamaxa yatiqaña utanakanwa uñt`ayañasa, kunatixa ayllunakana kunjamsa pachamamaru yankhachasktan, ukhamata jupanakaxa wawapanakaruxa jan pachamamaru yanqhañan yatichapxani.

Nanakaxa pachan mayjt`awinakapatxa amuykipawayaptwa, kunatixa jiwasanak pachpawa pachamamasaru yanqhachtan kunayman q`añunak willt`asa, phichkatasa juk`ampinakawa pachamamaru yanqhachawinakaxa utji jakawisana, ukanaka uñakipasinxa taqiniwa chuyma llamkt’asiñasa ukhamata jani juk’ampi jan walt`awinaka utjañapataki jiwasanak taypina, kuna juyranakasa janiwa achukxaspati, q`uma muxsa umanakasa janirakiwa utxaspati tàqisiña pachanakawa purinispa, ukhamarusa kunaymas usunakaw sarnaqaspa inti tuqita, thaya tuqita ukatwa wali amuyasiña kuns lurasax  jan yanqhachasa lurañasa  aka pachamama taypina.

Ukatpi sawix utjix “wawanakarux janiw yatichañakitix kunxamas qumachañax jan ukasti jan yanqhachañataki”

---

[1]Wat´a Jach´a Yatiña Uta. Física-Química. Phisqiri marana yatiqirinaka: (Sonia Mamani Mendoza – Yesenia Mamani Yanarico – German Huaycho Chura – Delia Huanca Achata – Reyna Choque Landaeta)